سیب زمینی از محصولات غده ای است که نقش مهمی در تغذیه انسان ها دارد و انرژی و مقدار پروتئین تولیدی در واحد سطح آن بیش از گندم و برنج می باشد. سیب زمینی از نظر مقدار تولید، چهارمین محصول پس از گندم، برنج و ذرت در جهان می باشد و تقریبا در تمام دنیا کشت می گردد.
سیب زمینیبه علت غنی بودن غده آن از لحاظ مواد غذایی، آفات و بیماری ها به راحتی قابلیت بقا، تکثیر و انتقال در آن را دارند. این محصول به تعداد زیادی از بیماری های گیاهی حساس می باشد. برخی از این بیماری ها دارای گسترش وسیع در کشور عزیزمان ایران می باشند. عوامل این بیماری های عفونی شامل باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و نماتد ها می باشد. گروه دیگری که بیماری های فیزیولوژیک نامیده می شوند شامل عوارض ناشی از شرایط آب و هوایی نامناسب، کمبود عناصر غذایی یا سایر عوامل غیر زنده است. در این مقاله سعی داریم بیماری های قارچی که بیشترین خسارت را به گیاه سیب زمینی وارد می کند به شما معرفی کنیم. رهروان رویش سبز
بیماری سفیدک دروغی سیب زمینی:
بیماری سفیدک دروغی یا داخلی یا سوختگی دیررس و یا بادزدگی سیب زمینی از مهم ترین بیماری های سیب زمینی محسوب می شود و بدون شک در اکثر نقاط مناسب کشت سیب زمینی در درجه اول اهیمت قرار دارد. عامل این بیماری، قارچی است با نام علمی Phytophthora infestans که متعلق به رده oomycetes و خانواده peronosporaceae بوده و انگل اجباری گیاهان می باشد و تولید بیماری سفیدک دروغی را می نماید.
علائم بیماری سفیدک دروغی سیب زمینی:
این بیماری به برگ، ساقه و غده سیب زمینی حمله می نماید. در شرایط آب و هوایی سرد و مرطوب لکه های آب سوخته ای ابتدا روی برگ ها به وجود می آیند. که لکه هها در ابتدا سبز روشن می باشند و سپس به رنگ قهوه ای در می آیند. لکه ها همچنین ممکن است حاشیه یا هاله ای به رنگ سبز متمایل به زرد داشته باشند. چنانچه هوا مرطوب باقی بماند حلقه های سفید رنگ قارچی در سطح زیرین برگ و در مجاورت لکه ها به وجود می آید. در شرایط آب و هوایی مناسب لکه ها به سرعت انتشار پیدا کرده، دمبرگ ها و ساقه ها را مورد حمله قرار می دهد. و در شرایطی که آلودگی شدید باشد تمام بوته و حتی کل مزرعه ممکن است از بین برود. اسپورهای تشکیل شده روی شاخ و برگ به داخل خاک شسته شده و غده ها را آلوده می کند و بدین صورت فاز دوم آلودگی آغاز می شود. همچنین غده ها به هنگام برداشت بر اثر تماس با غده های بیمار ممکن است آلوده شوند. آلودگی اولیه در غده ها موجب توسعه پوسیدگی سطحی و خشکی به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز می گردد. بافت آلوده خشک شده و آلودگی پیشروی نداشته و یا اگر هم داشته باشد بسیار کند خواهد بود. چنانچه سیب زمینی های آلوده در شرایط گرم و مرطوب انبار شوند پوسیدگی توسعه می یابد و اغلب عوامل ثانویه به بافت های آلوده حمله کرده و انها را کاملا می پوساند. قارچ عامل بیماری معمولا در غده های آلوده در انبار زمستان گذرانی می نماید. ارتباط با ما
کنترل بیماری سفیدک داخلی سیب زمینی:
اجتناب از کشت غده های آلوده به بیماری
کشت غده های بذری سیب زمینی در عمق مناسب
خاکدهی پای بوته موجب کاهش خطر ناشی از گسترش آلودگی از قسمت های هوایی به غده ها می گردد.
برداشت غده ها بهتر است زمانی که که شاخه و برگ کاملا از بین رفتن انجام شود.
حذف غده های آلوده و خشک کردن غده ها قبل از انبارداری ونگه داری در انبارهای سرد و با تهویه مناسب
مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم حفاظتی و قبل از وقوع بیماری انجام گیرد. در صورتی که بیماری در مزرعه ایجاد شده است از سمومی که خاصیت سیستمیک دارند مانند اینفینیتو، داکونیل ، نوردوکس استفاده شود.
بیماری لکه موجی سیب زمینی:
بیماری بلایت زودرس یا لکه موجی سیب زمینی نام این بیماری تا حدودی گمراه کننده است زیرا این بیماری به ندرت گیاهان جوان و قوی را مورد حمله قرار می دهد بلکه اغلب به گیاهان مسن تر که شروع به ضعیف شدن می کنند حمله می کند. این بیماری در سراسر دنیا هر جایی که سیب زمینی کشت می شود وجود دارد. عامل بیماری گیاهی لکه موجی سیب زمینی، قارچ Alternaria solani می باشد. زمستان گذارنی قارچ روی بقایای گیاهی، غده های آلوده و علف های هرز میزبان بیماری صورت می گیرد. رهروان رویش سبز
علائم بیماری لکه موجی سیب زمینی:
اولین نشانه های بیماری گیاهی لکه موجی سیب زمینی در زمان گلدهی بوته و روی برگ های قدیمی ظاهر می شود. علائم بیماری روی برگ شامل زخم های متحدالمرکز، تیره، آفتاب سوخته، به اندازه سه الی چهار میلی متر و حاشیه ای زرد رنگ می باشد. در ابتدا زخم های برگ و ساقه حالت مدور دارند، ولی به مرور به صورت زاویه دار گسترش می یابند. در نهایت برگ های آلوده به طور کامل خشک شده و روی ساقه باقی می ماند. زمانی که شدت بیماری بسیار بالا باشد می توان علائم بیماری را روی ساقه و غده نیز مشاهده نمود. علائم آلودگی روی غده را می توان به شکل زخم های کوچک، تیره، چوب پنبه ای یا چرمی و به اندازه تقریبی یک الی دو سانتی متر مشاهده نمود. به مرور بافت داخلی غده قهوه ای تیره و خشک می شود. در صورت نگهداری طولانی مدت سیب زمینی های آلوده در انبار، غده ها چروکیده، بدشکل و فاقد کیفیت می شوند. علائم بیماری لکه موجی سیب زمینی شباهت زیادی با علائم بیماری بادزدگی سیب زمینی دارد و به طور معمول این قارچ در حدود سه هفته قبل از برداشت به گیاه را آلوده می نماید. ارتباط با ما
کنترل بیماری لکه موجی سیب زمینی:
تنظیم دوره های آبیاری و تقویت به موقع گیاه
جمع آوری بقابای گیاهی از سطح و داخل خاک بعد از برداشت
تناوب زراعی دو الی سه ساله با گیاهان غیر میزبان از جمله غلات دانه ریز
استفاده از واریته های دیررس سیب زمینی جهت کاشت
کاشت بذر سالم و ضد عفونی شده
استفاده از قارچکش محافظتی به صورت محلول پاشی در مزرعه مانند بردوفیکس، کلروتالونیل و رورال تی اس استفاده شود.
بیماری اسکب سیب زمینی:
بیماری اسکب سیب زمینی یکی از بیماری های مهم غده های سیب زمینی محسوب می شود. که این بیماری روی اندام های هوایی گیاه علایمی ندارد و اثر اصلی آن کاهش کیفیت غده سیب زمینی است که باعث کاهش بازار پسندی آن می شود و تاثیری در عملکرد و انبارداری ندارد. باکتری عامل این بیماری Streptomyces scabies می باشد. این بیماری بیشتر در خاک های خنثی تا کمی قلیایی، با بافتی شنی و سبک بروز نموده و بخصوص در خاک های خشک دارای اهمیت است. رهروان رویش سبز
علایم بیماری اسکب سیب زمینی:
علایم بیماری گیاهی اسکب معمولی سیب زمینی، آلودگی این باکتری محدود به اندام های زیر زمینی گیاه می باشد و نکروز یا قهوه ای شدن بافت ها اغلب اولین علایم این بیماری می باشد. بیشترین اهمیت اقتصادی بیماری اسکب علائمی است که روی غده های سیب زمینی به وجود می آید و این علائم روی غده شامل زخم های چوب پنبه ای، مدور یا زاویه دار و تیره می باشد. زخم های روی غده در مرکز کمی فرو رفته و قسمت حاشیه ای آن برآمده است که ظاهری چاله مانند را ایجاد می کند. زخم های سظحی دارای اندازه های متفاوتی هستند و در صورت عدم کنترل بیماری در طی سالیان متوالی میزان خسارت افزایش می یابد. این زخم ها که در ابتدا به صورت منفرد یا دسته ای هستند به مرور زمان گسترش پیدا کرده و با پیوستن به یکدیگر سطح غده را در بر می گیرد. غده هایی که به صورت کامل رشد کرده باشند حساسیت کمتری در برابر این بیماری دارند. ارتباط با ما
کنترل بیماری اسکب سیب زمینی:
خودداری از کاشت غده های بذری آلوده سیب زمینی
استفاده از ارقامی که تا حدودی به بیماری اسکب سیب زمینی مقاوم هستند.
در خاک هایی که شدیدا آلوده هستند تناوب 3 تا 4 ساله با محصولات غیر حساس مانند یونجه، چاودار و سویا توصیه می شود.
استفاده از مواد اصلاح کننده خاک نظیر سولفور، ژیپس و سوپرفسغات قبل و در حین کاشت سیب زمینی مانع ایجاد اسکب معمولی می گردد.
عدم استفاده از کودهای دامی که با توسعه بیماری اسکب همراه است.
تنظیم زمان آبیاری با توجه به اینکه توسعه این بیماری در خاک های خشک شدیدتر است.
استفاده از سموم مناسب مانند: بردوفیکس در کنترل این بیماری موثر است.
بیماری شانکر ریزوکتونیایی و شوره سیاه سیب زمینی
بیماری رایزوکتونیا، سیاه دانه یا شوره سیاه سیب زمینی یکی از مهم ترین بیماری های سیب زمینی است که مرگ گیاهچه و تشکیل شانکر روی ریشه گیاهان در حال رشد را موجب می شود. بیماری شانکر ریزوکتونیایی یک بیماری خاکزاد و بذر زاد است. به این معنی که این بیماری یا در خاک وجود دارد و یا از ابتدا در بذر وجود داشته است. قارچ این بیماری، به ساقه های زیرزمینی و سطح غده سیب زمینی حمله می کند و در نهایت باعث مرگ گیاهچه می شود. عامل این بیماری قارچ Rhizoctonia solani می باشد. رهروان رویش سبز
علایم بیماری شوره سیاه سیب زمینی:
عامل بیماری در اوایل فصل رویش، جوانه ها را مورد حمله قرار می دهد و موجب از بین رفتن آنها و پس از آن ظهور مجدد جوانه ها می شود و این امر موجب تاخیر در جوانه زنی غده های بذری کاشته شده و کوتاه شدن فصل رویشی گیاه آلوده می شود. همچنین عامل بیماری قادر است تا قسمت های زیرزمینی گیاه را مورد حمله قرار دهد و موجب تشکیل لکه های قهوه ای رنگ به صورت شانکر یا زخم در این قسمت ها می گردد که عوارض ناشی از آن در قسمت های هوایی به صورت پیچیدگی و پژمردگی برگ ها، کوتولگی و تشکیل غده های هوایی در محل انشعای شاخه ها و دمبرگ ها بر اثر اختلال در امر انتقال نشاسته به وجود می آید. این نکته را نیز باید در نظر داشته باشیم که کشت سیب زمینی پس از چغندرقند، یونجه، گوجه و حبوبات آلودگی را افزایش می دهد. ارتباط با ما
کنترل بیماری ریزوکتونیایی سیب زمینی:
اجتناب از شخم عمیق قبل از کاشت
پرهیز از کشت زود هنگام غده های بذری در شرایط سرد و خنک
اجتناب از آبیاری و خاکدهی پای بوته قبل از جوانه زنی
عدم استفاده از غده های بذری آلوده
ضدعفونی غده های بذری با استفاده از قارچکش ها
بیماری پوسیدگی خشک فوزاریومی
بیماری پوسیدگی خشک غده و پوسیدگی های قطعات بذری مهمترین و خسارتزاترین بیماری ها پس از برداشت، انبار و در زمان کاشت می باشد. عامل بیماری گونه های Fusarium می باشند. تا کنون 13 گونه فوزاریوم به عنوان عوامل اصلی این بیماری در دنیا معرفی شده است. بیماری گیاهی پوسیدگی خشک سیب زمینی موجب ایجاد پوسیدگی و زخم های خشک در داخل غده می شود. این بیماری در خاک های شنی و دارای دمای بالا بیشتر از سایر مناطق است. بیشترین علائم این بیماری روی غده مشاهده می شود، اما برگ بوته های آلوده پژمرده می شوند.
علائم بیماری پوسیدگی خشک فوزاریومی:
علائم این بیماری معمولا یک ماه بعد از انبار کردن غده ها دیده می شود. در مراحل اولیه وقوع بیماری، روی سطح غده لکه هایی با ظاهر آفتاب سوخته و چروکیده ایجاد می شود. در شرایط مساعد این لکه ها توسعه یافته و بیماری به طرف داخل غده گسترش یافته و حفره ای داخل غده تشکیل می شود که سطح آن را هیف قارچ به رنگ های مختلف سفید تا صورتی می پوشاند. این نوع پوسیدگی حالت خشک دارد ولی در صورت ایجاد آلودگی ثانوی توسط باکتری های مولد پوسیدگی نرم، حالت لهیده و آبکی پیدا می کند. کشت غده های مبتلا به این بیماری منجر به عدم سبز شدن و یا ایجاد گیاهچه و بوته های ضعیف می شود. رهروان رویش سبز
کنترل بیماری پوسیدگی خشک فوزاریومی:
استفاده از غده های بذری سالم و در حد امکان بریده نشده جهت کشت
کاشت غده های بریده شده و کامل در خاک های گرم و مرطوب جهت تسریع در رشد جوانه ها
ضدعفونی غده های بذری با سموم تیابندازول و رورال تی اس توصیه می شود.
بیماری خال سیاه سیب زمینی:
بیماری خال سیاه سیب زمینی را آنتراکنوز و یا پوسیدگی ریشه نیز می نامند. عامل بیماری معمولا به بافت های بیمار و یا گیاهان ضعیف شده حمله می کند. در اثر این بیماری علاوه بر کاهش عملکرد محصول در مزرعه کیفیت غده آلوده در انبار نیز تنزل می یابد. عامل این بیماری قارچ Colletotrichum coccodes می باشد. ارتباط با ما
علایم بیماری خال سیاه سیب زمینی:
علائم بیماری خال سیاه ابتدا در مزرعه به صورت پژمردگی و زردی شاخ و برگ و قسمت های فوقانی بوته ها ظاهر می شود. علائم بیماری خال سیاه در این مرحله مشابه علائم پژمردگی ناشی از ورتیسلیوم و فوزاریوم بوده و تشخیص عامل بیماری را غیرممکن می سازد. با پیشرفت بیماری، بوته های آلوده قهوه ای رنگ شده و در نهایت از بین می روند. بارزترین علائم بیماری بر روی ساقه زیرزمینی گیاه آلوده پدید می آید.
کنترل بیماری خال سیاه سیب زمینی:
استفاده از بذر سالم و عاری از آلودگی
تناوب زراعی با غلات در دوره طولانی مدت
اجتناب از آبیاری بیش از حد و زهکشی مناسب خاک مزرعه
بیماری پژمردگی ورتیسلیومیسیب زمینی:
پژمردگی ورتیسیلیومی سیب زمینی یکی از بیماری های مهم خاکزاد سیب زمینی است که بویژه در آب و هوای سرد خسارت بسیاری وارد می کند. این بیماری بویژه در شرایط تک کشتی شیوع پیدا می کند. عامل بیماری دو گونه قارچ Verticillium dahlia و V. albo-atrum می باشند که قارچ Verticillium dahlia در شرایط محیطی گرمتر و گونه V. albo-atrum در دمای پایین تر بیماری زایی دارند.
علائم بیماری پژمردگی ورتیسلیومی سیب زمینی:
پژمردگی ورتیسلیومی در ابتدا از قسمت های پایین گیاه شروع شده و به تدریج به سمت قسمت های فوقانی گیاه انتشار پیدا می کند. به طوری که اغلب اوقات تنها برگ های راس گیاه سبز باقی می مانند برگ های پژمرده ابتدا زرد روشن و نهایتا قهوه ای رنگ می شود. علائم ابتدایی بیماری به صورت زردی یک طرفه برگ ها در روی بوته و یا ساقه و در قسمتی از برگ های گیاه ظاهر می شود سپس گیاهان آلوده ممکن است به سرعت و یا به طور آهسته بسته به شدت بیماری پژمرده شده و از بین می رود. معمولا پیچیدگی و سوختگی انتهایی برگچه ها در بوته های آلوده دیده می شود. گاهی در اثر این بیماری معمولا گیاهان آلوده بدون داشتن علائم مشخص پژمردگی، زردی مشابه زمان رسیدگی را نشان می دهد و ریشه ها ظریف و تغذیه کننده گیاه کاملا پوسیده می شود. رهروان رویش سبز
کنترل بیماری پژمردگی ورتیسلیوم سیب زمینی:
تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان نظیر غلات، بقولات و پرهیز از کشت گیاهان مانند بادمجان در تناوب با سیب زمینی
آغشته کردن بذر سیب زمینی با فارچکش های ضد عفونی کننده مانند ترکیبات سیستمیک (تیوفانات متیل) و غیرسیستمیک (کاپتان)
بهداشت مزرعه و حذف علف های هرز و گیاهان بیمار اولیت قدم در کنترل بیماری است.
بیماری پژمردگی فوزاریومی سیب زمینی:
بیماری پژمردگی فوزاریومی از بیماری های مهم سیب زمینی است. عامل این بیماری از طریق غده های بذری قابل انتقال می باشد. این بیماری پراکندگی زیادی دارد و در مکان هایی که سیب زمینی در دمای نسبتا بالای محیط کشت می شود و یا زمانی که فصل رشد گرم و خشک است شدت بیماری بیشتر می شود. عامل بیماری گونه های مختلف جنس فوزاریوم شامل Fusarium solani ، F. avenacerum ، F. oxysporum و F. eumartiiمی باشد.ارتباط با ما
علایم بیماری پژمردگی فوزاریومی سیب زمینی:
زردی برگ های پایینی و کم رنگ شدن برگ های بالایی گیاه از علائم مهم این بیماری می باشد، که غالبا منجر به پژمردگی گیاه نیز می شود. در اثر این بیماری بافت آوندی ساقه و غده تغییر رنگ می دهد و همچنین در غده انواع مختلفی از تغییر رنگ داخلی و خارجی نیز به چشم می خورد. برای مثال بروز نکروز قهوه ای رنگ در محل اتصال استولون و یا چشم های غده یا پوسیدگی دایره ای شکل داخل غده، همچنین ار غوانی شدن قسمت های هوایی گیاه و ظهور غده های هوائی در محور برگ ها از علائم بیماری می باشد. این بیماری باعث مرگ زود هنگام گیاه می شود.
کنترل بیماری پژمردگی فوزاریومی سیب زمینی:
کاشت غده های بذری سیب زمینی در زمین های عاری از آلودگی به عامل بیماری پژمردگی فوزاریومی
اجتناب از کاشت غده های آلوده به بیماری
جلوگیری از ایجاد تنش خشکی بوسیله آبیاری منظم مزرعه
ضدعفونی کردن قطعات بذری بریده شده با قارچکش های تماسی قبل از کاشت