مقدمه:
مرکبات یکی از مهمترین محصولات کشاورزی در دنیا می باشد. انواع مختلفی از بیماری های ویروسی، قارچی و باکتریایی سبب خسارت های قابل توجهی در این گروه از محصولات می شوند. از بیماری های قارچی درختان مرکبات می توان به  گموز ریشه و طوقه، آنتراکنوز، لکه قهوه ای مرکبات، سرخشکیدگی پوسیدگی قهوه ای میوه مرکبات و از بیماری های باکتریایی می توان به بلاست و شانکر مرکبات و از بیماری های ویروسی، تریستیزای مرکبات اشاره کرد. رهروان رویش سبز
بیماری آنتراکنوز مرکبات Citrus Anthrachnose:
آنتراکنوز یکی از شایع ترین بیماری های مرکبات در دنیا و ایران است. عامل این بیماری قارچ  Colletotvichum gloeosporioides می باشد. این بیماری بیشتر به درختان ضعیف و تحت تنش آسیب وارد می کند. خسارت این بیماری پس از سرما و یخبندان، بدلیل خشک شدن برخی شاخه ها و بروز بیماری بر روی قسمت های مرده درخت افزایش می یابد. قارچ عامل بیماری در برگ ها و سرشاخه ها زمستان گذرانی می کند. 
علائم بیماری آنتراکنوز مرکبات:
بیماری گیاهی آنتراکنوز مرکبات به گل، برگ های جوان، سرشاخه و میوه های مرکبات خسارت می زند. علائم بیماری به صورت زرد و خشک شدن برگ های انتهایی و ریزش اکثر آنها مشاهده می شود. بروز شیارهای کوچک با عمق کم و گاه پیوستن آنها به هم، مانع حرکت مواد غذایی درون گیاه شده و درصورت شدت آلودگی سبب خشیدگی سرشاخه ها می شود. به همین دلیل به این بیماری خشکیدگی سرشاخه نیز گفته می شود. ارتباط با ما
روی برگ لکه های بافت مرده با حاشیه واضح به رنگ خاکستری یا قهوه ای به وجود می آید که به تدریج توسعه یافته و در نهایت موجب خشک شدن و ریزش برگ ها می شود. برگ های جوان تر روی سرشاخه ها نسبت به برگهای مسن حساس تر هستند. میوه های جوانی که مورد حمله بیماری قرار گرفته اند، می ریزند. روی میوه هایی که دیرتر مبتلا می شوند، زخم های چوب پنبه ایشکل به رنگ خاکستری متمایل به نقره ای پدیدار می شود. این لکه ها ممکن است با جوش های ناشی از بیماری گیاهی شانکرباکتریایی مرکبات اشتباه شود. اگر لکه های پوست میوه به عمق پیشروی کنند، میوه به پوسیدگی نرم مبتلا شده و پوست بخش آلوده به رنگ قهوه ای متمایل به خاکستری در می آید. این بیماری زمستان را در زیر خاک و اطراف بوته های آلوده می گذراند.
بیماری آنتراکنوز مرکباتبیماری آنتراکنوز مرکبات
پیشگیری و کنترل بیماری آنتراکنوز مرکبات:
  • بیماری آنتراکنوز بیشتر به درختان ضعیف خسارت وارد می کند. بنابراین تقویت درختان با آبیاری منظم و کوددهی مناسب، هرس شاخه های خشک، مبارزه با آفات و علف های هرز و در کل مدیریت صحیح و رعایت بهداشت باغ در کاهش خسارت بیماری موثر است. 
  • حفاظت از گیاه در برابر صدمات مکانیکی
  • استفاده از سموم مناسب در باغهایی که سابقه آلودگی به بیماری آنتراکنوز مرکبات را دارند موثر است. زمان استفاده از سموم بعد از  عملیات هرس در اواخر زمستان و یا در بهار بعد از ریزش گلبرگ ها و تشکیل میوه با سمومی مانند کاپتان و ترکیبات مسی توصیه می شود. رهروان رویش سبز
..بیماری گموز ریشه و طوقه مرکبات Gommosis Disease
قارچ Phytophthora Citrophthora عامل ایجاد بیماری گیاهی گموز مرکبات است. بیماری گیاهی گموز به نام های دیگری مانند انگومک مرکبات و پوسیدگی فیتوفترایی طوقه و ریشه نیز شناخته می شود. قارچ فیتوفترا تقریبا در تمام باغات مرکبات وجود دارد. در شرایط مرطوب، این قارچ انئدام های تکثیری زیادی تولید کرده و به سرعت از طریق زخم یا ترک های موجود روی طوقه وارد گیاه می شود. این قارچ زمانی که خاک خشک است متوقف شده و همچنین هوای گرم تابستان سرعت انتشار این بیماری را کاهش می دهد. ارتباط با ما
علائم بیماری گموز مرکبات:
از علائم مهم بیماری گیاهی گموز مرکبات، ترشح صمغ در اطراف طوقه تا ارتفاع نیم متری از سطح خاک می باشد. صمغ خارج شده ابتدا آبکی و بی رنگ است که پس از خشک شدن در هوای آزاد سخت شده و به رنگ خرمایی در می آید. در مناطق مرطوب و پر باران، صمغ در اثر بارندگی حل و شسته شده، سپس پوسیدگی قهوه ای در طوقه و ریشه بوجود می آید. پوست تنه در این ناحیه به صورت ورقه های خشک و به طور عمودی از درخت جدا می شود. با فاسد شدن پوست در ناحیه طوقه، در جریان شیره پرورده اختلالاتی بروز کرده و ممکن است به طور کلی قطع شده و درخت را از بین می برد.
 همچنین در اغلب مواقع این بیماری موجب لهیدگی و سیاه شدن ریشه ها می شود. ممکن است در صورت شدت بیماری علائم بیماری روی برگ، شاخه، جوانه و میوه نیز ظاهر شود. جوانه های آلوده رشد نکرده و به تدریج فاسد و قهوه ای می شوند. ضعف گیاه از نوک درخت شروع شده و به تدریج به قسمت های دیگر تنه سرایت کرده و در نتیجه موجب مرگ سرشاخه ها می شود. برگ درختان حالت رنگ پریده به خود گرفته و به تدریج زرد شده و می ریزد. رهروان رویش سبز
بیماری گموز مرکباتبیماری گموز مرکبات
پیشگیری و کنترل بیماری گموز مرکبات:
  • جلوگیری از ایجاد زخم اطراف طوقه
  • حذف علف های هرز اطراف طوقه درخت
  • استفاده از کودهای مناسب و انجام عملیات صحیح باغبانی جهت تقویت درختان
  • خودداری از آبیاری غرقابی و از جمع شدن آب دور طوقه درخت پرهیز نمایید.
  • مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم مناسب مانند ترکیبات مسی و فوزتیل آلومینیوم (قارچکش رودر) توصیه می شود.
  • ضدعفونی ریشه توسط سموم مناسب مانند محلول بردو نیز توصیه می شود.
بیماری لکه قهوه ای مرکبات: Brown Spot Disease
قارچ Alternaria alternata  عامل بیماری گیاهی لکه قهوه ای آلترناریایی یا پوسیدگی آلترناریایی مرکبات می باشد. قارچ عامل این بیماری بیشتر به سرشاخه های جوان حمله کرده و برگ های مسن در برابر این بیماری مقاوم هستند. ارتباط با ما
علائم بیماری لکه قهوه ای مرکبات:
قارچ عامل بیماری گیاهی لکه قهوه ای آلترناریای مرکبات یا پوسیدگی آلترناریایی مرکبات بیشتر به سرشاخه های ترد و جوان حمله کرده و برگ های مسن دربرابر این بیماری مقاوم هستند. نشانه های بیماری به صورت لکه های قهوه ای و بافت مرده (نکروتیک) روی برگ، میوه و سرشاخه های جوان برخی از ارقام مرکبات دیده می شود. این لکه ها معمولاً در اواسط بهار روی برگ ها ظاهر شده و به سمت رگبرگ پیشروی می کند. این لکه ها حاشیه ای زرد رنگ دارند که در اثر سم عامل بیماری زا بوجود آمده و به سرعت بافت گیاه را از بین می برد. بیماری غالباً سبب ریزش زود هنگام میوه های جوان شده و یا در سطح پوست آن ها برجستگی های کوچکی به رنگ قهوه ای یا قهوه ای تیره ایجاد می کند. سطح لکه های روی پوست میوه به سهولت جدا شده، می ریزد و در نتیجه حالت آبله ای به پوست میوه می دهد. چنین میوه هایی ارزش بازار پسندی خود را از دست می دهند. رهروان رویش سبز
بیماری لکه قهوه ای مرکباتبیماری لکه قهوه ای مرکبات
پیشگیری و کنترل بیماری لکه قهوه ای مرکبات:
  • هرس به موقع و حذف بقایای گیاهی
  • خودداری از مصرف آبیاری بیش از اندازه
  • از مصرف بیش از اندازه کودهای حاوی ازت خودداری شود.
  • استفاده از سموم مناسب مانند ترکیبات مسی و رورال تی اس توصیه می شود.
بیماری شانکر مرکبات Bacterial canker:
بیماری شانکر باکتریایی مرکبات توسط نوعی باکتری به نام  Xanthomonas axonpodis pv.citri ایجاد می شود. تمام قسمت های گیاه از جمله برگ، ساقه، سرشاخه و میوه اکثر ارقام به این بیماری آلوده می شوند. خسارت مستقیم شانکر در تولید مرکبات مربوط به کاهش کیفیت، کاهش بازارپسندی و ریزش میوه های آلوده می باشد. در صورت گسترش بیماری بهتر است از سموم رایج موجود استفاده نمایید.
علائم بیماری شانکر مرکبات: 
علائم بیماری شانکر مرکبات در سطح زیرین برگ ابتدا به صورت لکه های تیره که گاهی اوقات با هاله ای زرد رنگ همراه است مشاهده می شود. سپس با توسعه لکه ها  به صورت جوش هایی در هر دو سطح برگ ها نمایان می شود.  بر روی میوه نیز علائمی شبیه به برگ دیده می شود. و در مراحل پیشرفته این بیماری لکه های روی میوه به صورت چوب پنبه ای و تیره رنگ می شود. شانکر باکتریایی مرکبات کیفیت داخل میوه را تغییر نمی دهد. علائم این بیماری روی شاخه و میوه مشابه بوده و به صورت زخم های برجسته چوب پنبه ای شکل با حاشیه روغنی یا آبسوخته بروز پیدا می کند. این زخم ها روی شاخه ها هاله زرد رنگ ندارد. ارتباط با ما
میوه ها تا 90 روز پس از ریزش گلبرگ ها نسبت به این بیماری حساس هستند. چنانچه شرایط محیطی از نظر رطوبت و حرارت برای رشد عامل بیماری مناسب باشد برگ و میوه های آلوده ریزش می کند و سرشاخه ها خشک می شود. این بیماری معمولا کیفیت درون میوه را تغییر نمی دهد ولی گاهی اوقات زخم های مختلف به اندازه ای به درون میوه نفوذ پیدا می کند که باعث پوسیده شدن میوه می شود.
بیماری شانکر مرکباتبیماری شانکر مرکبات
پیشگیری و کنترل بیماری شانکر مرکبات:
  • حذف و از بین بردن درختان آلوده در مناطقی که تعداد محدودی از درختان بیمار هستند.
  • ضدعفونی کردن وسایل هرس، ادوات باغبانی، ماشین آلات و وسایل برداشت جهت جلوگیری از انتقال باکتری بیماری زا با استفاده از ترکیباتی مانند هیپوکلریت
  • کنترل حشراتی مانند مینوز مرکبات تا احنمال آلودگی را از بین ببرد.
  • جهت کنترل این بیماری از ترکیبات مسی مانند بردوفیکس، اکسی کلرور مس، هیدروکسید مس و اکسید مس در توصیه می شود.
بیماری سرخشگیدگی مرکبات Citrus Dieback
عامل بیماری سرخشکیدگی مرکبات قارچ  Nattrassia mangiferae می باشد. این قارچ بیشتر از محل های آفتاب سوخته و قسمت هایی از درخت که در معرض آفتاب و گرمای شدید است وارد می شود.  این بیماری بیشتر در خوزستان وسایر مناطق گرمسیری اهمیت دارد. رهروان رویش سبز
علایم بیماری سرخشکیدگی مرکبات:
علادم این بیماری به صورت پژمردگی و زوال سرشاخه های درختان آلوده مشاهدهمی شود. در اثر پیشرفت بیماری، آلودگی از شاخه های انتهایی به سمت پایین شاخه ها و نهایتا تنه توسعه پیدا می کند. در برخی موارد روی شاخه ها و تنه درختان آلوده شکافهای طولی در اندازه های متفاوت مشاهده می شود، که این عارضه غالبا با ترشح صمغ زرد رنگ همراه بوده و در مجاورت هوا سیاه رنگ می شود. در مراحل پیشرفته بیماري، پوست شاخه ها و تنه بصورت ورق هاي نازك جدا شده و زیر پوست، توده سیاه رنـگ قـارچ عامل بیماري مشاهده می گردد. در نمونه ها با آلـودگی شـدید ایـن توده سیاه رنگ روي ریشه نیز مشاهده شده است.
بیماری سرخشکیدگی مرکباتبیماری سرخشکیدگی مرکبات
پیشگیری و کنترل عامل بیماری سرخشکیدگی مرکبات:
  • تقویت درختان بخصوص در برابر تنش های آبی و آفتاب سوختگی
  • حذف شاخه های آلوده
  • از کشت ارقام با حساسیت بالا خودداری شود.
  • مبارزه شیمیایی با استفاده از سموم مناسب مانند ترکیبات مسی
پوسيدگي قهوه اي مركبات  Disease Brown Rot
عامل بیماری پوسیدگی قهوه ای مرکبات قارچی به نام P. citrophthora   و Phytophthora parasitica می باشد. قارچ عامل پوسيدگي قهوه اي ميوه مركبات همان عامل پوسيدگي ريشه (گموز) است و در اغلب باغ هاي مركبات وجود دارد. ارتباط با ما
خسارت اين بيماري بيشتر در باغ هاي با خاك سنگين و با زهكش نامناسب يا بدون زهكش مشاهده مي شود. زمان آلودگي در اواخر شهريور و اوايل پائيز و در مرحله قبل از برداشت يا در طول دوره برداشت محصول به خصوص در شرايط بارندگي و رطوبت زياد است. در زمان تغيير رنگ ميوه اين قارچ در سطح ميوه روي درخت به خصوص ميوه هاي ۱ – 5/1 متر  نزديك سطح زمين يا حتي گاهي روي ميوه هاي بالاي درخت كه در ارتفاع هستند آلودگي ايجاد مي كند و موجب پوسيدگي ميوه در باغ و انبار مي شود. بعضي از سال ها شدت آلودگي با بارندگي هاي طولاني همراه با وزش بادهاي شديد بيشتر مي شود. این بیماری در شرایط با رطوبت و دمای بالا آلودگی بیشتری داشته و باعث فساد میوه می گردد.
علائم بیماری پوسیدگی قهوه ای مرکبات:
علائم بيمار ي به صورت پوسيدگي دريك طرف ميوه به رنگ قهوه اي روشن (خرمايي) تا قهوه اي زيتوني در مي آيد و سپس پوست آلود ه چرمي و سفت مي شود. ميوه هاي مبتلا عموماً مي ريزند، همچنين از قسمت پوسيده ميوه بوي تند متصاعد    مي شود كه از مشخصه بيماري پوسيدگي قهوه اي است.گاهي ميوه هاي ريزش كرده پاي درخت مورد حمله ساير ميكروارگانيسم هاي ثانوي قرار گرفته و پوست از حالت چرمي به پوسيدگي نرم و آبكي تغيير مي يابد.گاهي اوقات روي ميوه هاي آلوده تحت شرايط مرطوب اسپورهاي قارچ به صورت گرد سفيدرنگ در سطح پوست توسعه پيداكرده و در تماس با ميوه هاي مجاور به ميوه هاي سالم انتشار مي يابد. رهروان رویش سبز
ميوه هايي كه بلافاصله پس از برداشت محصول آلوده مي شوند ممكن است تا چند روز پس از نگهداري در انبار نشانه هاي بيماري روي آن ظاهر نشود. چنانچه اين ميو ه ها بسته بندي شوند، احتمال آلودگي ساير ميوه ها در همان جعبه را دارند . قارچ عامل این بیماری را روی ریشه و طوقه آلوده اطراف خاک زمستان گذرانی می کند.
بیماری پوسیدگی قهوه ای مرکباتبیماری پوسیدگی قهوه ای مرکبات
پیشگیری و کنترل عامل بیماری پوسیدگی قهوه ای مرکبات:
  • هرس تاج درختان از ارتفاع ۴۵ سانتيمتر از سطح خاك در اسفند ماه به منظورجلوگيري از تماس مستقيم شاخه و ميوه با خاك صورت گيرد.
  • از بین بردن علف های هرز باغ های مرکبات و جلوگیری از رشد پوشش گیاهی زیر درختان
  • جمع آوری میوه های پوسیده و آلوده و دفع کردن آنها در عمق 50 سانتی متری خاک
  • ايجاد زهكش مناسب در باغ                                                                               
  • توصيه آبياري سيستم قطره اي و اجتناب از آبياري كرتي در باغ
  • استفاده از قارچ كش های مناسب ترجیحا ترکیبات مسی مانند اکسی کلرورمس و بردوفیکس قبل از شروع بارندگی در شهریور ماه با پوشش کامل قارچ کش در سطح برگ، سرشاخه  و میوه ها انجام شود.
بیماری بلاست مرکبات citrus blast disease
بیماری بلاست مرکبات از جمله بیماری باکتریایی شایع در اکثر نقاط مرکبات خیز دنیا به استثنای مناطق گرمسیر می باشد.  در بسیاری از کشورها عامل این بیماری Pseudomonas syringae می باشد. در شرایط اقلیمی شمال ایران، به دلیل وجود رطوبت بالا و دمای مناسب بلاست خسارت قابل توجهی را به صرت پژمردگی و خشکیدگی سرشاخه ها در مرکبات ایجاد می کند. ارتباط با ما
علائم بیماری بر روی برگ، سرشاخه ها و میوه درختان بیمار مشاهده می شود. اولین علائم در برگ های تازه تشکیل شده به صورت نقاط آبسوخته که بعدها نکروز شده و عمدتا از حاشیه برگ شروع می شود قابل مشاهده است. زمانی که آوندهای آبکش دمبرگ به شدت مصدوم شوند، برگ ها چروکیده، پیچیده، قهوه ای رنگ شده و سرانجام می ریزند. علائم بلاست بر روی میوه ها نیز به صورت لکه های کوچک نمایان می شود. این لکه ها ابتدا مدور، فرورفته در پوست و به رنگ قهوه ای روشن بوده که به تدریج رنگ آن قهوه ای متمایل به قرمز و در نهایت سیاه می شود. به حالتی که بر روی میوه توسعه می یابد، لکه سیاه میوه مرکبات گفته می شود.
بیماری بلاست مرکباتبیماری بلاست مرکبات
کنترل بیماری بلاست مرکبات:
  • هرس شاخه های آلوده از گسترش این بیماری جلوگیری می کند.
  • عدم استفاده از کودهای ازته  و هرس به موقع در بهار و اوایل پاییز
  • جهت مبارزه و پیشگیری می توان از سموم شیمیایی مناسب مانند ترکیبات مسی در جلوگیری از گسترش این بیماری استفاده نمود.
بیماری تریستیزای مرکبات  Citrus Tristeza  
یکی از مهمترین و مخربترین بیماری های مرکبات در سراسر دنیا، بیماری ویروسی تریستیزا Citrus Tristeza Virus می باشد. عامل این بیماری یک نوع ویروس از گروه Closterovirus  می باشد. این ویروس در آوند آبکش درختان بیمار فعالیت دارد و از طریق مکانیکی قابل انتقال نیست و از طریق پیوند و در طبیعت از طریق حشرات مانند شته ها  منتقل می شود. رهروان رویش سبز
علائم بیماری تریستیزای مرکبات:
رایج ترین علائم بیماری شامل توقف رشد، ضعف، زردی، گلدهی بی موقع، زوال تدریجی یا سریع درختان آلوده روی پایه نارنج و سایر پایه های حساس است. این حالت در اثر تخریب آوندها و اختلال در رسیدن مواد غذایی به ریشه ایجاد می گردد. با آغاز آلودگی ریشه های کوچکتر به تدریج پوسیده و قدرت جذب آب و مواد غذایی در درخت کاهش می یابد.  و در اثر انسداد آوندهای آبکش تجمع شیره پرورده در بخش بالایی گیاه افزایش یافته و باعث تولید بیش از حد گل و میوه می گردد. گاهی نشانه های دیگر نظیر نوارهای زرد یا قهوه ای در محل پیوند و یا فرورفتگی ریز زیر پوست نارنج تحت عنوان علائم لانه زنبوری و یا ساقه آبله ای معکوس را میتوان با برداشتن نواری از پوست درخت در محل پیوند درختان آلوده مشاهده نمود.
بیماری تریستیزای مرکباتبیماری تریستیزای مرکبات
پیشگیری و کنترل بیماری تریستیزای مرکبات:
  • از بین بردن درختان آلوده در شروع آلودگی
  • کنترل حشرات ناقل مانند شته ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این قسمت نباید خالی باشد
این قسمت نباید خالی باشد
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
شما برای ادامه باید با شرایط موافقت کنید

فهرست