یکی از وعدههای ریسجمهور در دولت یازدهم احیای زمینهای کشاورزی استان خوزستان بود که اکنون بخش وسیعی از این زمینها احیا شده و زیر کشت رفته است. تحقق این وعده دولت، دستاوردهای متعددی برای کشور داشته است ولی به آن میزان که دولت دستاوردهای برجام را تبلیغ کرده است، به دستاوردهای طرح احیای 550 هزار هکتار زمین کشاوزی برای کشور نپرداخته است.
به گزارش ایسنا، در سفر مقام معظم رهبری در سال 1375 به استان خوزستان، ایشان دستور احیای زمینهای کشاورزی این استان را صادر کردند. یکسال بعد این طرح با نام احیای 550 هزار هکتار از زمینهای کشاورزی استان خوزستان و ایلام آماده و تصویب شد و قرار بود از همان سال اجرای این طرح آغاز شود. در فاصله سالهای 76 تا 92 فقط حدود 75 هزار هکتار کشاورزی آماده شد که البته آن هم به صورت پراکنده در مناطق مختلف استان خوزستان اما با روی کار آمدن دولت حسن روحانی، اجرای این طرح در دستور کار دولت قرار گرفت و از سال 93 با تامین اعتبار از صندوق توسعه ملی، اجرای این طرح به صورت جدی آغاز شد.
حسن روحانی در تاریخ 24 دی 92 این وعده را داده بود که زمینهای کشاورزی خوزستان را احیا کند. وی در جریان سفر استانی خود به خوزستان در جمع مردم اهواز گفت:« این سرزمین، سرزمینی است که هر مقدار این دولت برای سرمایهگذاری تلاش کند، کم است. اولین قدمی که دولت قبل از آغاز این سفر برداشته و بحثهایش را انجام داده و به حول قوه الهی شروع میکند، احیای کشاورزی استان خوزستان است. ما برای آباد کردن 550 هزار هکتار سرزمین استان به 150 هزار میلیارد تومان بودجه نیازمندیم که این رقم در دولت پیشبینی شده است. .. ما از طریق صندوق توسعه در طول سه سال آینده همه زمینها را آماده کشت میکنیم. در سفر رهبری در حدود 17 سال قبل این برنامه مورد تاکید قرار گرفته و قدمهایی هم برداشته شده است که باید تکمیل شود. امروز رییسجمهور قول میدهد که همه توان دولت برای انجام این پروژه بکار گیرد. »
از آن تاریخ حدود سه سال میگذرد و از 550 هزار هکتاری که رییس جمهور قول داده است، حدود 300 هزار هکتار احیا شده است و با دستور رییسجمهور برای تامین آب مورد نیاز برای زمینهای باقیمانده، بزودی احیای 250 هزار هکتار دیگر نیز آغاز میشود.
*اجرای عملیات احیای زمینهای کشاورزی دشتهای اهواز
اجرای فاز اول طرح با مشکلات متعددی روبرو بود. زمینهای مدنظر به دلایل اقلیمی و انسانی غیرقابل کشت شده بود و کشاورزان فقط در برخی نقاط محدود میتوانستند کشت کنند. بیشتر زمینها شور شده بود، آب کافی برای کشت وجود نداشت و حتی زمینها پستی و بلندی زیادی داشت. همه این عوامل موجب مهاجرت روستاییان و کشاورزان از این مناطق به شهرها، کاهش تولید محصولات کشاورزی، بیابانزایی و ایجاد بستر برای تولید ریزگردها شده بود.
* اسکریپرها در حال انجام عملیات تسطیح زمینهای کشاورزی
براساس این طرح، وزارت نیرو عهدهدار مسئولیت آبرسانی، ایجاد ایستگاه پمپاژ و احداث کانالهای اصلی آب و وزارت جهاد کشاورزی نیز عهدهدار احداث کانالهای فرعی آب، شوریزدایی، زهکشی، تسطیح و نظم هندسی دادن به زمینها و آبرسانی به زمینها شد. آب مورد نیاز نیز از رود کارون به زمینها منتقل شد. زمینها نیز با ماشین آلات مخصوص(اسکریپر) تسطیح و شبکههای اصلی وفرعی آب احداث شد، زمینها به لحاظ هندسی به شکل مربع یا مستطیل درآمد و آماده کاشت شد. این پروژه در دو فاز برنامهریزی شد که در فاز اول 300 هزار هکتار و در فاز دوم 250 هزار هکتار آماده کشت میشود. تاکنون با اقدامات انجام شده، احیای حدود 270 هزار هکتار زمین به پایان رسیده و تا آخر امسال فاز اول این طرح یعنی 300 هزار هکتار پایان مییابد. کشاورزان هزینهای بابت احیای زمینهای خود و انتقال آب نمیپردازند و زمینهای آماده کشت را تحویل میگیرند.
*زمینهای کشاورزی احیا شده دشتهای اهواز به زیر کشت رفته است
محصولاتی از قبیل گندم، برنج، جو، ذرت، ماش، عدس، سیبزمینی، گوجه فرنگی در زمینهای احیا شده کشت میشود ولی گندم محصول اصلی کشت شده توسط کشاورزان است. این طرح با مشکلاتی از جمله کمبود آب، تقسیم آب و دیر رسیدن آب به زمینها مواجه است. کشاورزان این دغدغه را دارند که با توجه به کمبود آب، آیا آبی که از کارون به زمینهای آنها رسیده، دائمی است یا اینکه ممکن است زمینهای آنها با مشکل کمبود آب مواجه شود. البته برای حل مشکل کمبود آب( که دامنگیر بیشتر استانهای کشور است) باید از شیوههای نوین آبیاری استفاده کرد تا از هدررفت آب جلوگیری شود. آبیاری با شیوههای نوین هرچند در این طرح آغاز شده است اما هنوز شیوه آبیاری سنتی بیشتر در زمینهای کشاورزی استفاده میشود. اگر آب کافی وجود داشته باشد، در سال میتوان زمینها را سه بار زیر کشت برد.
با وجود همه این مشکلات، با اجرای این طرح برداشت گندم حدود سه برابر شده و از رقم 1تا 1/5 تن در هر هکتار به حدود 3/5 تن رسیده و خوزستان رتبه اول در برداشت گندم در کشور را به دست آورده است. غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان نیز گفته است که اگر طرح احیای 550 هزار هکتار به پایان برسد، تولیدات کشاورزی استان سالیانه 9/5 میلیون تن افزایش میِیابد. افزایش تولید گندم نه تنها میتواند نیاز کشور به واردات این محصول کشاورزی بینیاز کند بلکه گندم را میتواند در سبد صادرات غیرنفتی کشور وارد کند.
اجرای این طرح علاوه بر افزایش تولید محصولات کشاورزی بویژه گندم و تامین امنیت غذایی کشور، موجب بازگشت مردم و کشاورزان به روستاها و زمینهای کشاورزی خود شده است. مهاجرت معکوس به روستاها، میتواند مشکل حاشیه نشینی و سایر آسیبهای اجتماعی ناشی از مهاجرت و حاشیهنشینی را کاهش دهد. از سویی احیای زمینهای کشاورزی موجب تثبیت خاک شده و کانونهای ریزگرد را از بین برده است. ایجاد 300 هزار فرصت شغلی، کاهش فقر و افزایش بهرهوری از زمینهای کشاورزی از دیگر دستاوردهای اجرای طرح احیای 550 هزار هکتار از زمینهای کشاورزی است. دستاوردهایی که ارزش آن کمتر از دستاورد برجام برای کشور نیست و این انتقاد به دولت وارد است که چرا غیر از برجام، توانایی معرفی سایر دستاوردهای خود را ندارد؟